Ludzie gór. Kim są? Czy łatwo ich zdefiniować? Czym się zajmują? Co łączy ich z górami?
Projekt Jeleniogórskiego Centrum Kultury realizowany ze środków Euroregionu NYSA właśnie pod hasłem „Ludzie gór” pozwolił młodzieży mieszkającej u podnóży Karkonoszy przyjrzeć się temu niezwykłemu zjawisku społecznemu. Uczniowie I Liceum Ogólnokształcącego im. Stefana Żeromskiego oraz II Liceum Ogólnokształcącego im. Cypriana Kamila Norwida sportretowali słowem i fotografią osoby z różnymi historiami, które utożsamiają się z tym tytułem.
Podczas spotkań z kolejnymi bohaterami projektu młodzi jeleniogórzanie odkrywali, że bycie człowiekiem gór może mieć wiele znaczeń. Są ludzie gór, którzy się po prostu w tym miejscu urodzili i wychowali, i żyją w miejscu swojego pochodzenia, bo gdzieś indziej nie byłoby tak dobrze. Inni tu przybyli za przygodą, za widokami każdego dnia innymi, za swoimi marzeniami. Są tacy, którzy z tego żyją i połączyli miłość do gór z pracą zawodową, a udało się spotkać osoby różnych profesji.
Oglądając wystawę, będącą owocem pracy młodzieży, można spotkać, co oczywiste, przewodników sudeckich, ratowników GOPR czy narciarzy, ale też aktorów, archeologa, ornitologów, nauczycieli, pisarzy, historyków sztuki, muzyków, panią geolog, artystkę malarkę. W górach pracujących i po górach wędrujących. Wspinających się na najwyższe szczyty i spacerujących u ich stóp.
Podczas przeprowadzanych wywiadów, a wcześniej przygotowując się do nich, młodzież poszukiwała wspólnego mianownika dla swoich bohaterów, stąd padały pytania o to, dlaczego w górach zostali, dlaczego w góry wrócili, dlaczego w góry przybyli. Czy łączą tych ludzi jakieś szczególne zainteresowania?
Próbowali poznać gusty muzyczne. I tu była niespodzianka. Okazało się, że słuchanie piosenek o wędrowaniu przez ludzi gór to stereotyp. Jak wszyscy inni, i Oni mają różne gusty muzyczne, choć dominuje, jak się okazuje, rock.
Większość bohaterów projektu zaczęła swoją przygodę z górami w czasach szkolnych – w klubie sportowym, w harcerstwie, na wyprawach z rodzicami. To okazało się kolejnym łącznikiem. Niezależnie, czy to była harcerska druhna, szkolny nauczyciel-turysta, czy wędrujący rodzice, dla większości bohaterów był jakiś Ktoś, kto w góry zaprowadził. I to tych z daleka, którzy w końcu się tu osiedlili, jak i tych, którzy mieli od dzieciństwa za oknem widok na Karkonosze, Góry Izerskie czy Rudawy.
Dla licealistów udział w tym przedsięwzięciu był okazją do rozwoju kilku kompetencji. Głównym narzędziem zdobywania informacji był wywiad. Mogli sami ocenić, jak ważne jest przygotowanie do takiego spotkania, by później podjąć wyzwanie napisania kilku zdań na podstawie kilkudziesięciominutowej rozmowy. Przeprowadzając wywiad, uczyli się słuchać – to ułatwiało zadawanie kolejnych pytań i ostatecznie prawie zawsze zamieniało wywiad w cudowną rozmowę, spotkanie z opowieścią. Młodzi poznali część sekretów fotografii – jak dobrze sportretować swojego bohatera, jak wykorzystać dostępne warunki, światło, plener, pomieszczenie.
Dziękujemy wszystkim Ludziom gór, którzy poświęcili czas i zgodzili się podzielić z młodzieżą swoimi historiami.
Mariusz Kokotowski
Link do pobrania katalogu z warsztatów "Ludzie gór":
https://drive.google.com/file/d/1oMIln7h33uLSN8BM67BJhde36CRUCISd/view?usp=sharing
Horalé. Koho mezi ně počítat? Je snadné je definovat? Čím se zabývají? Co je s horami spojuje?
Projekt kulturního střediska Jeleniogórskie Centrum Kultury realizovaný pod heslem horalé (lidé hor) umožnil mladým lidem žijícím na úpatí polských Krkonoš blíže se podívat na tento mimořádný sociální fenomén. Studenti dvou středních škol (I Liceum Ogólnokształcące im. Stefana Żeromskiego a II Liceum Ogólnokształcące im. Cypriana Kamila Norwida) portrétovali slovem a fotografickým obrazem lidi s různými příběhy, kteří se s tímto pojmenováním ztotožňují.
Během setkání s jednotlivými protagonisty projektu objevovali mladí lidé z města Jelenia Góra, že být horalem může mít mnoho významů. Existují horalé, kteří se zde jednoduše narodili a vyrůstali a žijí tak v místě svého původu, protože někde jinde by se necítili tak dobře. Jiní sem přicestovali za dobrodružstvím, za neustále se měnícími panoramaty, za svými sny. Jsou i takoví, kteří spojili lásku k horám s prací. Podařilo se nám setkat se s lidmi různých profesí.
Při sledování výstavy, která je plodem práce mládeže, se samozřejmě můžete setkat s horskými průvodci, záchranáři polské horské služby GOPR či lyžaři, ale také s herci, archeologem, ornitology, učiteli, spisovateli, historiky umění, hudebníky, geoložkou a malířkou. Všichni jmenovaní na horách pracují a chodí po nich. Zdolávají nejvyšší vrcholy a jejich cesty vedou i údolími.
Během rozhovorů a při předcházející přípravě na ně hledali mladí lidé společný jmenovatel pro své hrdiny. Proto byly kladeny otázky, proč zůstali v horách, proč se na hory vrátili a proč sem přicestovali. Mají tito lidé společné nějaké konkrétní zájmy?
Výzkumníci se snažili zjistit hudební vkus svých respondentů. Zde je ovšem čekalo překvapení. Ukázalo se, že předpokládaná obliba písní s přírodní tématikou se ukázala jako stereotyp. Stejně jako všichni ostatní, i naši hrdinové mají různý hudební vkus, i když se ukazuje, že dominuje rockový žánr.
Většina respondentů projektu si hory oblíbila během školních let. Stalo se tak ve sportovních klubech, harcerských oddílech (polská obdoba skautingu s vlasteneckým nádechem) či na výletech s rodiči. Bez ohledu na to, zda to byla harcerská vedoucí oddílu, učitel v roli turisty či pěší výlety s rodiči, existoval pro většinu našich hrdinů nějaký „někdo“, kdo je do hor zavedl. To platí jak pro ty, kdo pocházejí z daleka, ale usadili se zde, tak pro ty, kdo od dětství měli za oknem výhled na Krkonoše, Jizerské hory a Janovické rudohoří.
Pro studenty středních škol byla účast v tomto projektu příležitostí k rozvoji několika kompetencí. Hlavním nástrojem pro získávání informací byla interview. Studenti mohli sami posoudit, jak důležité je připravit se na takovéto setkání, a poté napsat několik vět na základě rozhovoru trvajícího několik desítek minut. Při rozhovorech se učili naslouchat, což jim usnadňovalo kladení dalších otázek a nakonec téměř vždy proměnilo interview v barvitý rozhovor, setkání s příběhem. Mladí lidé poznali i některá tajemství fotografování. Naučili se, jak kvalitně zportrétovat svého hrdinu, jak využít dostupné podmínky, světlo. Už vědí, jak se fotografuje v interiéru a jak venku.
Chtěli bychom poděkovat všem horalům, kteří si našli čas a souhlasili se sdílením svých příběhů s mladými lidmi.
Přejeme vám příjemné zážitky z návštěvy výstavy i z četby katalogu.
Mariusz Kokotowski
